Widok Krakowa według stanu z połowy XVII w.
W roku 1930 podjął Gumowski przygotowania do opracowania rekonstrukcji widoku Krakowa z połowy XVII w. Studia archiwalne zajęły 2 lata, kolejny rok zajęło przeniesienie wyników na papier, techniką rysunku piórkowego, zajmującego format 0,8 m x 1,5 m. W roku 1934 widok został wydany drukiem, wraz z towarzyszącą broszurą zawierającą objaśnienia A. Chmiela, z których fragment cytowany jest poniżej.
Jak można przeczytać w legendzie do przedstawianego widoku: „Praca ta została uzupełniona i ukończona w 1943 r.”
Kliknięcie poniższego obrazu powiększa go do rozmiarów ekranu, ESC – cofa powiększenie.
Powiększenie legendy do Widoku Krakowa (fotokopia wersji drukowanej z roku 1934)
„[…] Widok perspektywiczny Krakowa z XVII w. p. J, Gumowskiego jest owocem długich studjów i żmudnej, iście benedyktyńskiej pracy rysunkowej. Oprócz tego ma Widok Krakowa drugą, bezsprzecznie doniosłą wartość naukową w tem, że mamy w nim odtworzony na podstawie dotychczas znanych źródeł historycznych, opracowań i rysunków, obraz Krakowa co do jego budowli i topografji miejscowej. Dawna stolica Piastów i Jagiellonów przedstawia się tu już jako miasto o charakterze miast większych środkowo-europejskich. Wartość, zasługa i doniosłość pracy p. Jana Gumowskiego jest tem większa, że jest to pierwsze plastyczne przedstawienie zabudowania, odnoszące się do historycznej urbanistyki polskiej.
Widok Krakowa, odtworzony w rysunku Jana Gumowskiego, określony na czas: około roku 1650, obejmuje w szczegółach tylko teren samego dawnego miasta, zamknięty murami miejskimi, oraz jedną stronę wzgórza Wawelu. Z najbliższej okolicy poza fortyfikacjami Krakowa, t. j. dwóch miast, przytykających bezpośrednio do Krakowa, widać od strony północnej Krakowa część miasta Kleparza, założonego przez Kazimierza W. w r. 1366. Wśród małych domków wznosi się ratusz Kleparski i kościół parafjalny św. Florjana. Od strony południowej Krakowa, poza wzgórzem Wawelu, mamy ogólną sylwetę przedmieścia Stradomia z kościołem 00. Bernardynów, a dalej za Wisłą miasto Kazimierz, założone w r. 1335. Widzimy tu ratusz miejski, kościół parafjalny (fundacji Kazimierz W.) Bożego Ciała, kościół św. Katarzyny (z końca XIV w.) z klasztorem 00. Augustjanów, wreszcie kościół św. Michała i św. Stanisława na Skałce z klasztorem 00. Paulinów.[…]” (*)
______________________________________________
(*) Adam Chmiel, Objaśnienia ogólne do widoku stoł. Król. M. Krakowa z poł. XVII w. wykonanego przez Jana Gumowskiego na podstawie dotychczas znanych dokumentów i materiałów histor., znajdujących się w Archiwum Akt Dawnych M. Krakowa i innych Muzeach i zbiorach, Warszawa, 1934.
Materiały źródłowe:
- Jan Gumowski,
Widok Krakowa według stanu z połowy XVII wieku
Rysunek piórkiem 1933 r., uzupełniony w 1943 r.
- Adam Chmiel,
Objaśnienia ogólne do widoku stoł. Król. M. Krakowa z poł. XVII w. wykonanego przez Jana Gumowskiego
na podstawie dotychczas znanych dokumentów i materiałów histor., znajdujących się w Archiwum Akt
Dawnych M. Krakowa i innych
Muzeach i zbiorach,
Warszawa, 1934.
- Jerzy Żywicki, Jana Gumowskiego motywy polskie, studium o tekach litograficznych,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2003.
Redakcja prezentacji:
Marcin Borelowski, Warszawa 2021 r.
© 2021 Marcin Borelowski